Атынньы 16 күнэ. ДЬОКУУСКАЙ – ВЛАДИВОСТОК.
«Бэчээт олбуора-2012» форум иһинэн ааспыт «Дальнай Восток кинигэ ырыынага: «Анаализтыыр ньыма. Чахчылар. Билгэлээһин» (Международная научно-практическая конференция «Книжный рынок Дальнего Востока: Аналитика. Факты. Прогнозы» в рамках форума «Печатный двор-2012») диэн Норуоттар икки ардыларынааҕы научнай-практическай конференция Дальнай Восток федеральнай университетыгар алтынньы 16 күнүгэр буолан ааста.
Дальнай Восток федеральнай университетын кинигэтин кыһата, ДВФУ гуманитарнай наукаларын оскуолатын уонна Владивосток куорат М. Горькай аатынан библиотека кинигэ бэчээтигэр анал идэлээхтэри «Бэчээт олбуора-2012» форум иһинэн тэриллибит «Дальнай Восток кинигэ ырыынага: «Анаализтыыр ньыма. Чахчылар. Билгэлээһин» диэн Норуоттар икки ардыларынааҕы научнай-практическай конференцияҕа ыҥыран, тэрийэн ыыттылар.
Бу тэрээһин алтынньы 16 күнүгэр ДВФУ Научнай библиотекатыгар ааста. Манна Дальнай Восток регионун кинигэ таһарааччылара уонна кыраныысса таһынааҕы АХШ, Япония, Корея, Кытай компаниялара Дальнай Восток саамай тоҕоостоох кинигэ бэчээтин уонна эргиэнин боппуруостарын ырытыстылар.
Бу форум үс күн үлэлээтэ. Конференция кэннэ кыттаачыларга «Сыл кэрэхсэбиллээх таһаарыылара» («Издания, ставшие событием года») диэн презентационнай программа: Россия кинигэ таһаарааччыларын ассацоациятын (АСКИ) анал идэлээхтэрэ быыстапка ыалдьыттарын кытта көрсүһүүлэрэ, «Дальпресс» кинигэ кыһатын үлэтин-хампаһын көрдөр экскурсия, «Бэчээн олбуорун» кыһыл көмүс фондата», «Куонкуруснай үлэлэр-2012», «Хат таһаарарга этии киллэрэбит» уонна да элбэх быыстапкалары кытта билиһиннэриилэр буолан аастылар.
С.А. Новгородов аатынан «Бичик» Национальнай кинигэ кыһата «Бэчээт олбуора-2012» үлэтигэр таһаарыылаахтык үлэлэстэ. 3 кыһыл көмүс мэтээл, биир бронза, Гран-при уонна анал дипломнары ылан кэллэ.
Кыһыл көмүс мэтээли «Иллюстрированный атлас Республики Саха» ылла. Бу кинигэ-альбом Саха сирин аар тайҕата кэрэтин, баайын-дуолун, туундаратын нэлэмэн киэҥин, ытык хайаларын, кэрэ көстүүлээх күөллэрин, алаастарын көрдөрөр. Манна сабыс-саҥа оҥоһуллубут карталар, улуустарынан сыппаралар, чахчылар, анаан бу кинигэ-альбомҥа космостан түһэриллибит 3D карталар киирдилэр.
Өссө биир кыһыл көмүс мэтээли «Саха литературатын Кыһыл көмүс фондата» сериятынан тахсыбыт 23 саха биллиилээх суруйааччыларын кырачаан кинигэлэрин библиотечката ылла. Өксөкүлээх Өлөксөй, Алампа, Николай Неустроев, Эрилик Эристиин, Эллэй, Амма Аччыгыйа, Суорун Омоллоон, Күннүк Уурастыырап, Далан, Күндэ, Семен Данилов, Софрон Данилов, Моисей Ефимов, Иван Арбита, Кындыл, Петр Тобуруокап, Савва Тарасов, Наталья Харлампьева, Василий Борогонскай, Леонид Попов, Николай Якутскай, Варвара Потапова, Сайа – бу ааттар саха дьонугар элбэҕи этэр буолуохтаахтар.
«Олоҥхо дойдута» сериянан тахсыбыт Иннокентий Теплоухов-Тимофеев «Кулун Куллустуур» олоҥхотунан оҥоһуллубут бэртээхэй мультимедийнай кинигэтэ кыһыл көмүс мэтээли ылыаҕын ылла! Сүрүн менюга маҥнайгы кыбытыгынан кинигэ сүрүн тиэксэ сылдьар. Манна кырачаан ааҕааччылар тиэкси ааҕыахтарын, анимационнай уруһуйдарын көрүөхтэрин сөп. Курсору дьоруойдарга, кыылга-сүөлгэ, хамсыыр уруһуйдарга даҕайдахха, саҥа-иҥэ, тыас-уус иһиллэр. Иккис кыбытыкка оҕо өйүн сайыннарар оонньуулар: уратыны бул, кырааскалаа, пазлы хомуй, таабырыннар, ребустар, олоҥхо тылдьыта, уруһуйдуурга анаан пейнт-лиис уонна олоҥхо толоруутун видеота баар. Үһүс кыбытыкка – оҕолор уруһуйдарын галереята. Мантан ураты, кырачаан ааҕааччы компьютера программаны кыайбат буоллаҕына, кинигэни анимацията суох көрдөрөр режим киирдэ.
Альбина Борисова алын сүһүөх оскуолатын оҕолоругар аналлаах сахалыы-нууччалыы тылынан хомуйан оҥорбут, С.И. Шуртаков тылбаастаабыт «Саха остуоруйалара» хомуурунньуга боруонса мэтээли тутта.
Гран-при хаһаайына – Бравина Р.И., Алексеева С.Г., Степанов Н.П. хомуйан таһаарбыт «Күн Дьөһөгөй оҕото» кинигэтэ. Кый ыраах кэлэн, Тус Хоту олохсуйбут өбүгэлэрбитигэр саха атын оруола улахан суолталааҕа биллэр суол. Сахалар куттарын-сүрдэрин күүһүнэн ирбэт тоҥ тыйыс усулуобуйатыгар тыыннаах ордубуттара. Ол да буоллар, ата суох бу олох туһугар туруулаһыылара тугунан түмүктэнэрэ өссө биллибэт… Бу кинигэҕэ Хоту дойдуга ат хайдах үөскээбитин туһунан, сылгыны иитии, ат тииптэрэ, уопсай характеристиката, символ быһыытынан былыргы саха историятыгар уонна духуобунай култууратыгар суолтата арылыннылар. Өҥнөөх хаартыскалар саха атын кэрэтин, уратытын, бу халлаантан төрүттээх кыылларга саха дьонун тапталын, ытыктабылын көрдөрөллөр.
П.Д. Петров «Иннокентий Сивцев – Мытыйыкы» кинигэтэ «Саамай ордук кыраайы үөрэтэр таһаарыылар» куонкурус «Фотоальбом, үбүлүөйгэ таһаарыылар» номинация лауреатынан аатын сүктэ. Бу кинигэ-альбомҥа Боотур Ууһун (Боотуруускай) улууһуттан төрүттээх, талааннаах саха бары өттүнэн дэгиттэр талааннаах маастарын Иннокентий Иванович Сивцев – Мытыйыкы айар үлэтэ көрдөрүллэр. Кини – хартыына, икона суруйааччы, ювелир, чеканщик, архитектор. Кинигэҕэ Мытыйыкы удьуордара хомуйан киллэрбит үлэлэрэ киирдилэр. Бу үлэлэр саха норуотун ойуулуур-дьүһүннүүр ис күүһүн өйдөбүнньүгүнэн XIX – ХХ үйэлэрдээҕи историятыгар, дьон өйүгэр-санаатыгар хатанан хаалыаҕа.
«Сыл саамай ордук кинигэлэрэ. Саамай ордук кыраайы үөрэтэр таһаарыылар» диэн АСКИ куонкурсугар «Кыраайы үөрэтэр таһаарыылар» номинацияҕа Никитин Р.С., Федоров Г.М., Винокурова Е.И. «Умение жить на Севере» кинигэлэрэ лауреат буолла. Бу 1-4 кылаас үөрэнээччилэригэр анаммыт үөрэнэр пособие Саха республикатын хотугу норуоттарын төрүт култуураларыгар, мындыр үгэстэригэр олоҕурар. Бу кинигэ Саха республикатын «Арктика учуутала» диэн бырайыгынан хотугу уонна арктическай оскуолаларга анаан түмүллэн оҥоһулунна. Хотугу улуустарга уруок таһынан ааҕыыга, кылаас чаастарыгар туттуллар, олус туһалаах кинигэ.
«Бэчээт олбуора» диэн кинигэ бэчээтигэр анал идэлээхтэр форумнарыгар С.А. Новгородов аатынан «Бичик» национальнай кинигэ кыһата хаһыс да төгүлүн кыайан-хотон кэллэ.
|
