Исидор Никифорович Барахов төрөөбүтэ 115 сылыгар анаммыт архыып докумуоннарыттан таҥыллан оҥоһуллубут кинигэ 2 чааһа «Бичик» кыһаҕа 2013с. 1500 тираһынан тахсыбыта. СР Национальнай архыыбын үлэһиттэрэ история саһарбыт кумааҕыларын сөргүтэргэ, чөкөтөргө составитель быһыытынан ыкса үлэлэспиттэрэ. Быйыл Республика күнүн көрсө Национальнай библиотека историческай саалатыгар бу кинигэ сүрэхтэниитэ буолан ааста.
Сахабыт сирин государственноһын төрүттэспит ытык киһибитин Исидор Бараховы үтүө тылынан ахтан-санаан ааһарга саала иһигэр тобус-толору дьон муһунна: СР президенин уонна правительствотын дьаһалтатын салайааччы Юрий Куприянов, Дьокуускай МТ баһылыга Айсен Николаев, Үөһээ Бүлүү баһылыга Владимир Поскачин уонна биир дойдулаахтара.
Бу кинигэ Исидор Никифорович СР Правительствотын бастакы председателэ быһыытынан үлэтин киэҥник сырдатар. Манна урут ханна да бэчээттэммэтэх архыып матырыйааллара киирдилэр. Бу икки томҥа киирбит архыып докумуоннара Исидор Бараховы государственнай деятель, политик уонна учуонай, салайааччы уонна теоретик быһыытынан хайдах сайдан испитин, ханнык санаанан салайтаран үлэтин үктэллэрин дабайбытын кэрэһилииллэр.
Кинигэ илиистэрин арыйталаан көрдөххө, Исидор Никифорович промышленноска, Алдан көмүһүн туһаҕа таһаарыы, Дьокуускай-Невер тракт сайдыытын, Ленскай пароходствотын туһунан уонна Сахабыт сирин тыатын хаһаайыстыбатын, саха норуотун үөрэхтээһинин, саха тыла уонна суруга-бичигэ сайдыытыгар олук уурбут этиилэрэ киирдилэр. Ити кини государственнай үлэ бары хайысхаларыгар бэйэтэ туспа көрүүлэрдээҕин туоһулуур.
Былатыан Ойуунускай, Максим Аммосов, Исидор Барахов уонна кинилэр доҕотторо тэрийсибит Сахабыт сирин государственноһа быйыл 92-ис сылын туолла. Ол кэм устата биһиги сахалар бэйэбит государственностаах эрэ буоламмыт тылбыт-өспүт, национальнай культурабыт, өбүгэ саҕаттан кэлбит үтүө үгэстэрбит сүтэн-оһон хаалбакка, билиҥҥи сайдыылаах үйэҕэ үктэннибит. Республика тэриллибэтэҕэ буоллар, биһиги олохпут-дьаһахпыт таһыма быдан атын намыһах буолуо этэ.
Онон, республика государственноһын төрүттэспит үтүө дьоммут аатын үйэтитэргэ Исидор Барахов аатын Дьокуускай куорат уулуссатыгар иҥэрэргэ, пааматынньык туруорарга диэн Эдэр интеллигенция түмсүүтүн аатыттан өссө 90-ус сылларга Август Егоров о.д.а. этии көтөхпүттэрэ. Оччолорго Егор Егорович Алексеевы кытта сүбэлэһэн баран Саха Республикатын Правительствотын аатыгар Эдэр интеллигенциялар сурук киллэрбиттэрэ. Ити этии дьэ, олоххо киирэн, муус устар 27 күнүгэр Киров уулуссаҕа Исидор Никифорович пааматынньыга дьэндэйэн, кини аатынан сквер өрөгөйдөөхтүк аһыллан, куораппытын киэргэттэ.
Аны эһиилги сылтан Исидор Барахов аатынан государственнай бириэмийэ үлэлэригэр уһулуччу ситиһиилээх, норуот туһугар үтүөнү оҥорбут дьоҥҥо бэриллэр буолуоҕа.
Марианна Тыртыкова
