Саха киһитэ былыр-былыргыттан күн бүгүнүгэр диэри Дьөһөгөй оҕотугар – сылгыга сүгүрүйэр. Талааннаах тарбахтаах норуот маастара Людмила Жиркова төрүт үгэскэ олоҕуран, аныгы ааҕааччыны ат симэҕин оһуордаан-мандардаан тигэргэ үөрэтэр саҥа кинигэтэ «Иис-уус алыба» сериянан «Бичик» кыһаҕа таҕыста. «Ат симэҕин тигии» кинигэҕэ ааптар иис кистэлэҥнэриттэн тэттик сүбэлэри биэрэр. Бу элбэх хаартыскалардаах кинигэни тутан олорон, кэрэ аҥаардар чаппарааҕы, кычымы, лэпсэни, бэрэмэдэйи оҕуруонан киэргэтэн оҥорорго, оһуор оҥкулун сукунаҕа хайдах түһэрэргэ үөрэниэхтэрэ. Маны таһынан, ааҕааччы ат симэҕэр туох-ханнык төрүт өйдөбүллээх оһуору туттуохха сөбүн билиэҕэ, иискэ туттуллар оһуордар холобурдарын көрүөҕэ. Онон, төрүт иис киһини ураты турукка киллэрэн, санааны сааһылаан, умсугутар, угуйар ураты күүһүн бу кинигэ итэҕэтиилээхтик арыйар.
Саха омук сөҕүмэр баай уус-уран оҥоһуктарын киэҥ эйгэҕэ көрдөрөр, кэрэһилээн кэпсиир «Саха эйгэтэ: норуот айымньыта» диэн халыҥ, сонун альбом үс тылынан: сахалыы, нууччалыы, английскайдыы таҕыста. Бу ураты кинигэ норуот талааннаахтара айан-тутан хаалларбыт уус-уран уобарастарын, сиэдэрэй оҥоһуктарын аныгы ааҕааччыга тиэрдэр. Саха эйгэтин сиэдэрэйдик арыйар, элбэх хаартыскалардаах альбом улахан көрсүһүүлэргэ омук, Россия делегацияларыгар, бизнес бэрэстэбиитэллэригэр, культура үлэһиттэригэр өйдөбөнньүк бэлэх буолуо.
СР суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, Айыы ойууна, норуот уһулуччулаах эмчитэ, Аар Айыы итэҕэлин саха норуотугар төнүннэрбит поэт, прозаик Владимир Алексеевич Кондаков төрөөбүтэ 75 сылыгар «Сахаҕа бухатыырдар бааллара дуо?» диэн кинигэтэ таҕыста.
Сахаҕа күүстээх, бөдөҥ дьон бааллара дуо? диэн боппуруоска бэрт өрдөөҥҥүттэн араас кэпсэтии тахсааччы. Холобур, спорка үксүн 48, 50 кг. ыйааһыннаах тустууктары, боксердары бэлэмнииргэ улахан болҕомто ууруллар. Маннык ыйааһыҥҥа киирсэр уолаттары көрдөөһүн, кинилэри булан эрчийэн, киэҥ көбүөргэ таһаарыы – сүрүн сыал этэ. Улахан күрэхтэһиилэргэ бу эрэ ыйааһыҥҥа дьону илдьэн күрэхтэһиннэрэллэрэ. Бөдөҥ, күүстээх эдэр ыччаты көрдөөһүн, кинилэри эрчийии уурайбыта. Бүлүүгэ Манчаары бирииһигэр олохтоох дьонтон ким да миэстэлэспэтэҕэр куруук кус, куобах ыйааһыныгар тустар дьоҥҥо болҕомто ууруллар дэспиттэрэ көрөөччүлэр. Ыарахан ыйааһыҥҥа тустар спортсмен сахалартан биэс тарбахха баттанар.
Владимир Алексеевич кинигэтигэр үһүйээннэртэн, бэйэтэ истибит, көрбүт түгэннэриттэн албан ааттара туругурбут, суон сурахтара дуораһыйбыт, уһулуччу дьоҕурдаах, сүдү күүстээх, уҕараабат дьулуурдаах, бухатыыр дьон туһунан суруйбут кэпсээннэрэ киирдилэр. Ааҕааччы бэйэтин норуотун уруккутун, күүстээх дьонун билэригэр, куһаҕан дьаллыктан туора туран, эт-хаан өртүнэн сайдарыгар бигэ тирэх буолуо.
Евдокия Иринцеева, Альбина Борисова «Ньургун дьиктилээх сырыылара» диэн остуоруйаларыгар сэттискэ үөрэнэр Ньургун эһэтэ кэриэс гынан хаалларбыт тааһын сүтэрэн, атын эйгэҕэ ааны арыйан, дьиктилээхэй сырыыга түбэспитин оҕолоргутун кытта батыһа ааҕыаххыт. Гарри Поттер курдук саха ньургун уола абы-хомуһуну туттан, аптаах таас хаһаайына араас албаска да киирдэр, амарах санаатын ыһыктыбатаҕа, угаайыга киирэн биэрбэтэҕэ ааҕааччыны сөхтөрөр. Кинигэ тыыннаах курдук дьэрэкээн ойуута-бичигэ оҕолору остуоруйа алыптаах дойдутугар сиэтэн киллэриэ.
Үрдүк үөрэх кыһатыгар самныбат саргылаах саха салаата тэриллибитэ 75 сылыгар мантан көмүс куорсун анньынан тахсыбыт устудьуоннар, билигин дойду араас муннугар айа-тута, үлэлии сылдьар дьон ахтыы кинигэлэрэ «Бичик» кыһаҕа таҕыста. Улуу учууталлар уонна чаҕылхай устудьуоннар сырдык мөссүөннэрэ, умнуллубат ааттара үүнэр көлүөнэҕэ – үтүө өйдөбүнньүк буолуоҕа! 1939 с. аан бастаан саха тылын уонна литературатын кафедрата аһыллыаҕыттан 2010с. Хотугулуу илиҥҥи олохтоох омуктар тылларын уонна культуратын института тэриллиэр диэри ааспыт үйэ 50-с сылларыттан күн бүгүҥҥэ диэри устудьуоннаан ааспыт, сахабыт тылын самныбат саргылыыр туһугар үөрэх, наука, айар үлэ, бэчээт эйгэтигэр айымньылаахтык үлэлиир дьон үөрэммит кыһаларын, учууталларын истиҥ-иһирэх тылынан ахталлар. Манна, сэргэх Сэргэлээххэ кинилэр эдэр саастара, умнуллубат устудьуон кэмнэрэ ааспыта. «Бу үөрэх кыһатыттан саха суруйааччылара, учуонайдара, учууталлара, суруналыыстара – саха норуотун чулуу интеллигенцията иитиллэн тахсыбыта. Үрдүк үөрэх кыһатыгар уһуйбут учууталлар барахсаттар үтүө мөссүөннэрэ махталлаах үөрэнээччилэрин сүрэхтэригэр хаһан да өлбөөдүйбэт курдук иҥэн хааллаҕа. Саха салаата – төрөөбүт тылы, литератураны, духуобунаһы, культураны тута сылдьар, харыстыыр уонна сайыннарар норуот дууһата, көмүскэлэ. Онон үйэлэр тухары өйдөнө-өйөнө туруохтаах, олохсуйбут ситим быстыбакка, өссө сайдан иһиэхтээх. Үгэстэр салҕана турдуннар!» -- диэн Варвара Окорокова санаатын түмүктүүр.
Марианна Тыртыкова
