Киһи сүрэҕин долгутар, дууһатын кылын таарыйар хомоҕой хоһоон тыллара туохтан эрэ үөрдэххинэ-хомойдоххуна, иэйииҥ саамай күүрэр кэмигэр айыллан тахсар дьикти айылгылаах. Таптал туһунан таптыы сылдьыбыт киһи эрэ барыта суруйар, онтон тыл ухханын, ураты иччитин илбиһин тилиннэрэр поэт аҕыйах. Поэзия күнүн көрсө саха тылын хомуһунун баһылаабыт билиҥҥи кэм поэттарын айымньыларын кытта билиһиннэриэхпитин баҕарабыт.
Саргылаана Гольдерова – Саргы Куо «Кэм айанньыта» диэн үс кут анаарыытынан суруллубут хоһооннорун, поэмаларын, новеллаларын кинигэтэ күнү-дьылы, кэми-кэрдиини кытта тэҥҥэ олорсон, аан аартыгы арыйан, айанныырга, үйэлэри уҥуордуурга, куту-сүрү сырдатарга ыҥырар. Ааптар сахалыы олоҕун харыстаан, ый куттаах сир ийэ оҕотобун, күн куттаах аҕа таҥара сорҕотобун диэн төрүт итэҕэл төрдүгэр тиийэн, аҕа таҥара алгыһынан кэм кырдьыгын, өбүгэ быстыбат ситимин, туску тойугун хомуһуннаахтык хоһуйар.
Киһи, киһини харыстаа…
Киһи, киһини көмүскээ…
Киһи, киһини таптаа…
Кыамматы аһын,
Сырдыгы батыс,
Үтүөҕэ тардыс…
Үүнэн эрэр үнүгэһи
Үргүөрдээх тымныынан үлүтүмэ,
Сайдан эрэр саргыны
Самнарар аакка түһүмэ.
Хахсаат санааҕынан
Хаһыҥы түһэримэ тулаҕар,
Аньыыны-хараны дьаптайан
Мунньунума дууһаҕар.
Суоһааны «Сэттис аан» диэн дискэлээх хоһооннорун кинигэтэ санаа ситим утаҕынан, тыл таайтарыытынан ааҕааччытын сирдиир. Бу хоһооннор табыллыбыт-табыллыбатах тапталы туойбаттар, атыннар, уратылар, сэттис халлааҥҥа ааны сэгэтэн биэрэр курдуктар. Киһи диэн киэҥ куйаар кырыллыбыт сорҕото буоларын кэрэһилээн, өбүгэ тыынынан илгийэр, саха кутун уһугуннарар айылҕаны кытта быстыспат ситимнээхтэр.
Сэттис аан
Ситэтэ суох аһыылаах.
Барбах сырдык быыһылыыр.
Ити кэлиэ эрдэ
Киһини кэтэһэр
Быһыыта.
Ким эрэ атаҕын тыаһа
Иһилиннэ дуу
Бадаҕа?
«Халлаан сырдаан эрэр»
Тиэтэтэр саҥа иһиллэр.
Үүн, тэһиин тыаһа.
Суолга тахсыбыт
Үс киһи күлүгэ
Туманы быыһынан
Айанната турбуттара.
Аан барбах аһаҕас.
Атаҕым илдьэр
Онно.
Ат тыбыыран ылар
Ыраахтан.
Саха норуодунай поэта, СР культуратын үтүөлээх үлэһитэ, П.А. Ойуунускай аатынан государственнай бириэмийэ лауреата Михаил Тимофеев «Биир иллээх дьиэ кэргэн тыына» хомуурунньугар нуучча биллиилээх поэттарын А. Пушкин, М. Лермонтов, А. Вознесенскай, Е. Евтушенко, М. Глазков хоһооннорун тылбаастара таҥыллан киирдилэр.
«Я помню чудное мгновенье» сахалыы тылбааһа
Дьикти буолтун өйдүүбүн өрүү:
Көстөн ааспытыҥ эн миэхэ,
Кэрэттэн кэрэтик күлүмнүүр
Дьахтар киэнэ талыыы бэрдэ!
Төһө да кэлин көрсүөм диэммин
Эрэлэ суох сырыттарбын,
Көрөрүм Эйигин түһээммин,
Истэрим нарын саҥаҕын.
Сыллар ааһаллар. Баҕа санам,
Самыыр-хаар уутунуу уостан,
Эн айыы дьүһүнүҥ умнуллан,
Саҥаҥ да иһиллибэт буолта.
Хараҥа хаайыыга, түҥ тыаҕа
Кэм-кэрдии ааһан испитэ,
Итэҕэл, өрө күүрүү суоҕа, --
Таптал, олох да иэйиитэ.
Уонна эмиэ иэйдим уһуктан:
Эн миэхэ бу көстө түстүҥ,
Кэрэттэн эрэ кэрэ дьахтар,
Күлүмнүү сандаарар көстүү.
Субу утаппыттыы уйгуурдум,
Сүрэх эмиэ күүскэ тэптэ,
Таҥарам буолан өрө күүртүҥ
Таптал, дьол, олох иэйиитин.
(1825 с.)
Бу үөһэ этиллибит поэттар айымньыларын толору хомуурунньугун «Бичик» маҕаһыыннарыттан ыйыталаһыҥ!
Үлэ сүпсүлгэниттэн уоскуйан, санааҕытын сааһылаан, чуумпуга олорон эрэ хоһоон кинигэлэрин ааҕыҥ, сэргээҥ, кэрэхсээҥ!
Марианна Тыртыкова,
"Бичик" НКК PR менеджерэ
